24 Ιαν Μείνετε δυνατοί

[dropcap]Σ[/dropcap]υνδέουμε τη γήρανση με την επιβράδυνση. Δεν είναι μόνο τα σημάδια που φέρνει ο χρόνος αλλά κάποια στιγμή συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τις δραστηριότητες που κάναμε παλιότερα. Όχι όμως για την Όλγα Κοτέλκο. Στα 74 της χρόνια ξεκίνησε να αγωνίζεται στο στίβο και μέχρι το θάνατο της πέρσι το καλοκαίρι σε ηλικία 95 χρονών, είχε πάρει μέρος σε 11 αθλήματα στίβου. Έκανε σκληρές προπονήσεις και ταξίδευε σε όλα τα μέρη του κόσμου για να συμμετέχει σε αγώνες οπού οι συναθλητές της είχαν σχεδόν τη μισή της ηλικία. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα πρόλαβε και σύλλεξε 750 χρυσά μετάλλια και έσπασε 26 παγκόσμια ρεκόρ! Στο βιβλίο «In What Makes Olga Run?: The Mystery of the 90-Something Track Star and What She Can Teach Us About Living Longer, Happier Lives» (Henry Holt, 2014), ο συγγραφέας Μπρους Γκρίερσον εξετάζει «το φαινόμενο Κοτέλκο» με συνεντέξεις που πήρε από την ίδια και από τους γιατρούς της, προσπαθώντας να αποκαλύψει τους παράγοντες πίσω από την εξαιρετικά καλή της φυσική κατάσταση. Ήταν κάτι περισσότερο από τον τρόπος ζωής της. Η ενεργητικότητα της και η μακροζωία της έμοιαζε να οφειλόταν σ’ ένα συνδυασμό από καλές συνήθειες και καλά γονίδια. Σύμφωνα με μετρήσεις, ήταν αξιοσημείωτη σε όλα τα κριτήρια που αξιολογήθηκε και είχε την ικανότητα ενός ανθρώπου τριάντα χρόνια νεότερο της. Το αξιοπερίεργο ήταν ότι έγινε πιο δυνατή μετά τα ενενήντα! Η συνεχής εξάσκηση της και ότι βρισκόταν συνεχώς σε κίνηση ήταν ένα μέρος της εξήγησης. Αλλά και οι μετρήσεις που έγιναν σε δύο χρόνια από τότε που σταμάτησε τις προπονήσεις, πάλι έδειξαν ότι δεν είχε χάσει καθόλου τη δύναμη της. Στοιχεία που επιβεβαίωσαν τον Ρίτσαρντ Επλ ερευνητή στον τομέα της γήρανσης στο πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά, ότι κάτι άλλο συνέβαινε στους μυς της, ανεξάρτητα από την άσκηση. Μαζί με άλλους φυσιολόγους που είχαν συνεργαστεί μαζί της, παρατήρησαν ότι δεν είχε σαρκοπενία, τη μείωση της μυϊκής μάζας και δύναμης, που είναι το σήμα κατατεθέν της γήρανσης και μία από τις πιο σημαντικές αιτίες για εκφυλισμούς και αναπηρίες που σχετίζονται με τη γήρανση.

Με τον όρο σαρκοπενία αναφερόμαστε στην αρχική χαλάρωση και μετέπειτα απώλεια της μυϊκής μάζας του σώματος και απώλεια της μυϊκής λειτουργίας, που αυξάνει σταδιακά με την αύξηση της ηλικίας. Σχετίζεται με μειωμένη μυϊκή δύναμη, συσταλτικότητα, αντοχή, αιμάτωση, καθώς και μειωμένη ικανότητα μεταβολισμού των αποθηκευμένων ενεργειακών συστατικών του σώματος και ένα γενικά πιο γρήγορο αίσθημα κόπωσης.

Στην πραγματικότητα, είναι η πιο σημαντική αιτία της ηλικιακής φθοράς. Μέχρι πριν από τριάντα χρόνια δεν υπήρχε σαν όρος, μέχρι που οι γιατροί κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τον κλινικό ορισμό της. Η προσοχή της ιατρικής κοινότητας ήταν στραμμένη στην καχεξία, η οποία εμφανίζεται στο 10-35% των χρόνια ασθενών ατόμων της τρίτης ηλικίας, και η οποία αποτελεί ένα σύνθετο μεταβολικό σύνδρομο, που σχετίζεται με νοσηρότητα, απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης, κούραση, ανορεξία, και απώλεια σωματικού βάρους (τουλάχιστον 5% σε διάστημα 12 μηνών ή και λιγότερο) και στην οστεοπενία που αναφέρεται στη χαμηλή οστική πυκνότητα.

Σε μία μεγάλη μελέτη, γνωστή ως η «90+ μελέτη» που πραγματοποιούταν τα τελευταία είκοσι χρόνια, είχε γίνει μία μεγάλη συλλογή στοιχείων από χιλιάδες ανθρώπους της τρίτης ηλικίας σχετικά με τη διατροφή, τις βιταμίνες, την άσκηση και τις δραστηριότητες τους. Αναλύοντας τα αποτελέσματα, αποδείχτηκε ότι το καλύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε καθώς γερνάμε είναι να διατηρήσουμε το σωματικό βάρος μας ή ακόμη και να το αυξήσουμε λίγο. Όμως εδώ κρύβεται μία παγίδα. Δεν είναι ακριβώς πόσο ζυγίζουμε, αλλά πως θα διατηρήσουμε ή θα αυξήσουμε το βάρος. Αν και η έρευνα δεν μελέτησε τη σχέση των μυών με τη μακροζωία, πολλοί επιστήμονες περίεργοι για το ρόλο που παίζει το βάρος στη μακροζωία, προχώρησαν σε μία τέτοια έρευνα.

Γιατί είναι σημαντικοί οι μυς; Επειδή η μείωση της μυϊκής μάζας με την πάροδο της ηλικίας οδηγεί σε αδυναμία, συσχετίζεται με σοβαρά νοσήματα και σχετίζεται με διάφορες παθολογικές επιπτώσεις στην υγεία που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής.

Οι άνθρωποι που είναι αδύναμοι κουράζονται εύκολα, είναι σωματικά αδρανείς και έχουν μια αργή και συχνά ασταθή-βάδιση, με αυξημένο κίνδυνο (και τον φόβο) της πτώσης. Οι συνέπειες της αδυναμίας είναι σοβαρές, οι ευπαθείς άνθρωποι έχουν πολλές συναφείς ιατρικές παθήσεις, όπως κατάθλιψη, οι οποίες οδηγούν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής. Επιπλέον, έχει φανεί πως η απώλεια της μυϊκής μάζας που συνοδεύει τη σαρκοπενία οδηγεί σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, που ευνοεί την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου και της παχυσαρκίας.

Αρχίζουμε να χάνουμε μυϊκή μάζα μεταξύ 30 και 40 ετών. Στην ηλικία των 50, ο ρυθμός της μυϊκής απώλειας αυξάνεται κατά 1 έως 2 τοις εκατό ετησίως. Μετά την ηλικία των 60 ετών η μείωση επιταχύνεται σε όσο το 3 τοις εκατό το χρόνο και μετά την ηλικία των 75 ετών, ακόμα πιο γρήγορα. Αν και δεν έχει καθοριστεί πως και γιατί, η ποσότητα των μυών

παίζει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό ολόκληρου του σώματος, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ανταπόκριση απέναντι στο στρες και στην ικανότητα να προστατεύσει από ασθένειες που συνδέονται με την ηλικία, όπως ο καρκίνος, το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.

Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές έχουν βρει ότι οι μυς έχουν την ικανότητα να παράγουν

μια σειρά από ανοσολογικές προφυλάξεις που διατηρούν την καλή λειτουργία της καρδιάς, του ήπατος, των πνευμόνων και του εγκεφάλου.

Η έρευνα έχει επίσης εντοπίσει ορισμένες από τις βιολογικές πηγές της σαρκοπενίας.

Ένας βασικός παράγοντας για την προώθηση της απώλειας της μυϊκής μάζας και κατά συνέπεια της ανάπτυξη των μυών η οποία σχετίζεται με το βάρος καθώς γερνάμε, είναι μια πρωτεΐνη που ονομάζεται μυοστατίνη. Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερη μυοστατίνη παράγουμε. Όσο αυξάνονται τα επίπεδα της μυοστατίνης, τόσο αναστέλλονται τα επίπεδα των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για τη μυϊκή αποκατάσταση και ανάπτυξη. Με τη σειρά, η μείωση της μυϊκής ανάπτυξης οδηγεί σε αύξηση των αποθεμάτων λίπους και ίνωσης στο μυϊκό ιστό.

Τα καλά νέα είναι ότι η σαρκοπενία μπορεί να προληφθεί και είναι αναστρέψιμη. Η άσκηση είναι ένα βασικό στοιχείο για την καταπολέμηση της.

Η σωματική δραστηριότητα φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα της μυοστατίνης αποκαθιστώντας μια υγιή ισορροπία μεταξύ της μυϊκής μάζας και λιπώδους ιστού. Η υγιεινή διατροφή και η σωστή ποσότητα πρωτεϊνών είναι επίσης απαραίτητη για την ανάπτυξη των μυών. Όσο σημαντικοί παράγοντες είναι, όμως μπορεί να μην είναι αρκετοί. Τα τελευταία χρόνια πολλές φαρμακευτικές εταιρείες προσπαθούν να αναπτύξουν φάρμακα για τη ρύθμιση της παραγωγής μυοστατίνης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το εκτιμώμενο άμεσο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης για το 2000 που αναλογούσε στους σαρκοπενία ήταν 18,5 δις δολάρια. Οι έμμεσες δαπάνες υπολογίζεται ότι είναι δέκα φορές περισσότερο, λόγω του ρόλου που διαδραματίζει στην εξέλιξη των δαπανηρών ασθενειών. Αν και το δυνητικό όφελος της πρόληψης είναι δύσκολο να μετρηθεί ποσοτικά, έχει ειπωθεί ότι η επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης από τρία έως επτά χρόνια θα παράγει κέρδη στον τομέα της υγείας που ισοδυναμούν με θεραπείες μεγάλων θανατηφόρων ασθενειών και θα δημιουργήσει απροσδόκητα ευρήματα για τις μελλοντικές ζωές που θα είναι ισοδύναμα με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών στον 20ο αιώνα. Μένοντας δυνατοί θα μπορούσε πράγματι να είναι η πενικιλίνη του 21ου αιώνα.

Συμβουλή: Η διαιτητική αντιμετώπιση της σαρκοπενίας βασίζεται κυρίως στην επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών. Έτσι, ενώ για τον γενικό πληθυσμό η σύσταση είναι 0.8 γρ/kg/ημέρα, η International Cachexia Society συστήνει μια πρόσληψη 1.0-1.5 γρ/kg/ημέρα για να προληφθεί η σαρκοπενία. Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D έχει φανεί ότι έχει θετική επίπτωση στην υγεία, ειδικά, σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση συστήνεται η χορήγηση 800 μονάδων (UΙ) βιταμίνης D, μέσα από τη λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης.

(πηγή: Iatronet, Scientific American)