23 Μάι Kaspalina Village Hotel, όπου το παρόν φιλοξενεί την ψυχή του παρελθόντος
Στο NLP (Νευρο-Γλωσσικό-Προγραμματισμό) υποστηρίζεται ότι οι άνθρωποι αντιδρούμε σε γεγονότα βάσει την «εσωτερικών μας εικόνων» και συναισθημάτων που τα συνοδεύουν. Ένα από τα τρία βασικά φίλτρα με τα οποία αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, είναι η αλλοίωση (distortion) όχι με την αρνητική έννοια της παραποίησης αλλά ως με την ικανότητα να αναπαριστάνουμε την πραγματικότητα μ’ ένα διαφορετικό, προσωπικό τρόπο.
Ο αρχιτέκτονας Μύρωνας Τουπογιάννης μπορεί να μην είχε ασχοληθεί με το NLP, όταν όμως ως σπουδαστής ακόμα μελετώντας πώς πόλεις στην Ελλάδα που έχουν τμήμα ιστορικού κέντρου μπορούν να το προστατεύσουν μέσα στο χρόνο, βρέθηκε πριν από πενήντα χρόνια στο εγκαταλειμμένο από τους ανθρώπους και ξεχασμένο στην μνήμη χωριό Καψαλιανά έξω από το Ρέθυμνο της Κρήτης, είδε κάτι που κανένας άλλος δεν μπορούσε να δει. Την προοπτική. Εκεί που οι άλλοι έβλεπαν ερείπια, αυτός με τα μάτια της ψυχής του «παραποίησε» την εικόνα και οραματίστηκε την αναγέννηση του μέρους. Το οποίο όραμα έγινε πραγματικότητα. Χρόνο με το χρόνο, με επιμονή και υπομονή, με αγάπη και μεράκι, το χωριό αναπαλαιώθηκε και μεταμορφώθηκε σ΄ένα μοναδικό μπουτίκ ξενοδοχείο οπού σήμερα κατατάσσεται ανάμεσα στα 100 καλύτερα ιστορικά ξενοδοχεία του κόσμου και φέτος τιμήθηκε μ’ ένα αστέρι Μισλέν.
Η ιστορία του χωριού
Όταν η φίλη μου Ειρήνη Νικολοπούλου μου πρότεινε ένα Σαββατοκύριακο στα Καψαλιανά, δεν μπορούσα να αρνηθώ την πρόσκληση. Δεν υπήρχε καλύτερος άνθρωπος να μου δείξει το ξενοδοχείο έχοντας συμβάλλει στη δημιουργία του αλλά και γιατί γνωρίζει καλά την ιστορία και τα μυστικά της γύρω περιοχής. Για τη γεωγραφία της περιοχής, τα Καψαλιανά είναι ένα μικρός οικισμός που απέχει μισή ώρα από το Ρέθυμνο. Βρίσκεται χτισμένο σε υψόμετρο 260 μέτρων, μέσα σε ένα καταπράσινη τοπίο ανάμεσα σε δύο φαράγγια κάτι που στο παρελθόν προσέφερε φυσική προστασία. Η περιοχή αποτελούσε μετόχι της Μονής Αρκαδίου. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει ο ναός του Μιχαήλ Αρχάγγελου ο οποίος χρονολογείται από 1600 και στο εσωτερικό του φυλάσσεται μία από τις πιο σπάνιες εικόνες της Παναγίας. Το 1763, σύμφωνα με την επιγραφή στο υπέρθυρο άρχισε να λειτουργεί το ελαιοτριβείο από τον Ηγούμενο της ιστορικής μονής, Φιλάρετο. Το ελαιοτριβείο αποτέλεσε έναν πυρήνα ζωής του οικισμού. Γύρω του χτίστηκαν 15 σπίτια. Η λειτουργία του συνεχίστηκε μέχρι το 1958. Στην απογραφή του 1900 ο οικισμός αριθμούσε 48 κατοίκους που ασχολούνταν κυρίως με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς. Το 2011, ένας.
Το παλιό ελαιοτριβείο, η «πηγή ζωής»
Στην καρδιά του χωριού βρίσκεται το παλιό ελαιοτριβείο που για περισσότερα από διακόσια χρόνια, ήταν η «πηγή ζωής» της κοινότητας. Χτίστηκε έναν αιώνα μετά την ανέγερση του μικρού ναού αφιερωμένου στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Με την κατασκευή του ελαιοτριβείου άρχισε να αναπτύσσεται σιγά- σιγά ο οικισμός. Οι φυσικές συνθήκες ήταν όπως το εύφορο έδαφος, η ασφαλής τοποθεσία και η ευκολία διαχείρισης των αποβλήτων ήταν ιδανικές για τη δημιουργία του.
Την εποχή εκείνη, η ελιά δεν ήταν απλώς ένα δέντρο, θεωρούνταν σύμβολο ιερό. Ο καρπός και το λάδι αποτελούσαν ανεκτίμητα αγαθά για την καθημερινή ζωή. Ο πολύτιμος ελαιόκαρπος αποτελούσε βασικό διατροφικό στοιχείο, πηγή φωτός και θερμότητας, αλλά και μέσο θεραπείας και θρησκευτικών τελετών.
Κατά την περίοδο της ακμής του ελαιοτριβείου, περίπου τριάντα γυναίκες από διάφορα μέρη της Ελλάδας, πέντε ελαιοτριβείς και πολλοί άλλοι εργάτες κατέφθαναν στο χωριό των Καψαλιανών για τη συγκομιδή της ελιάς. Οι ημέρες του λιομαζώματος κατέληγαν σε γιορτές – τις λεγόμενες «βενγκέρες» – με τραγούδια και χαρούμενες μαντινάδες, υπογραμμίζοντας τη βαθιά πνευματική, οικονομική και πολιτιστική σημασία της εποχής. Όλη αυτή η διαδικασία τελούσε υπό την εποπτεία και καθοδήγηση του μοναχού-επιστάτη της Μονής Αρκαδίου.
Σήμερα, το παλιό ελαιοτριβείο μπορεί να μην λειτουργεί αλλά κάθε πέτρα του και εργαλείο και αντικείμενο που βρίσκεται εκεί αφηγείται το παρελθόν που δεν έσβησε.
Kaspalina Village Hotel, διατηρώντας την αυθεντικότητα μέσα από την ήσυχη πολυτέλεια
Δεν είναι τυχαίο που τα Καψαλιανά έχουν χαρακτηριστεί με Προεδρικό Διάταγμα ως «Υψηλής Πολιτιστικής Αξίας». Στέκοντας με σεβασμό στο παρόν, αποτίνουν φόρο τιμής στο παρελθόν και ταυτόχρονα ανοίγουν τον δρόμο για ένα πιο ισορροπημένο και βιώσιμο μέλλον. Ωστόσο, η αναβίωση του χωριού κάθε παρά εύκολη ήταν. Όπως λέει και ο ίδιος ο Μύρωνας, αναφερόμενος στις δυσκολίες, οικονομικές και μη που αντιμετώπισε «το έργο είχε περισσότερο ρομαντισμό παρά επιχειρηματικότητα», καθώς ξεναγεί τη μικρή μας παρέα στον οικισμό δείχνοντας μας τους χώρους που έχουν αποκτήσει καινούργια ζωή. Περπατώντας στο πέτρινο καλντερίμι, μας μιλάει για την αρχιτεκτονική του χωριού την οποία με απόλυτο σεβασμό τη διατήρησε. Έξω από κάθε σπίτι μπουκαμβίλιες στολίζουν τους τοίχους. Το καθένα, με τη δική του ταυτότητα, έχουν μετατραπεί με υψηλή αισθητική σε δωμάτια οπού κυριαρχεί η λιτή, απέριττη διακόσμηση.
Άλλωστε αυτό είναι το ζητούμενο. Να διατηρηθεί η αυθεντικότητα και η παράδοση σε ισορροπία με την πολυτέλεια και τη φιλοξενία. Σε άλλα κτίσματα του οικισμού στεγάζονται το εστιατόριο Ελαία, η υποδοχή, τα γραφεία, οι αποθήκες και οι βοηθητικοί χώροι και η πισίνα. Με την ελιά να δεσπόζει στο κέντρο της μεγάλης αυλής, όλα μαζί συνθέτουν μία ήσυχη απόλυτη εναρμονισμένη εικόνα.
Εδώ, μακριά από τον θόρυβο και την πολυκοσμία, έχεις την αίσθηση ότι ο χρόνος κυλάει διαφορετικά. Το βλέμμα ξεκουράζεται μέσα στην ομορφιά της φύσης και η ψυχή γαληνεύει. Ξυπνάω νωρίς, όπως κάθε ημέρα. Βγαίνω στη βεράντα, η οποία είναι η ταράτσα του κάτω δωματίου, για να κάνω την πρωινή μου πρακτική. Το μόνο που ακούω είναι το κελάηδισμα των πουλιών. Μένω περισσότερη ώρα στο «κάθισμα» μου αισθανόμενη την ένωση με το Όλον. Άλλωστε ήταν και το μεγάλο στοίχημα, να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σύνολο οπού όλα δένουν αρμονικά. Και αυτό το στοίχημα το έχει κερδίσει ο Μύρωνας Τουπογιάννης που μαζί την Έλενα, την κόρη που έχουν αποκτήσει με την Ειρήνη, συνεχίζουν με αγάπη και φροντίδα την σπουδαία ιστορική και πολιτιστική κληρονομία μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, επενδύοντας συνεχώς στη βελτίωση ώστε η φιλοξενία να γίνει και εμπειρία.
