28 Φεβ One small thing- Δεν υπάρχει η «σωστή» απόφαση
«Την έχουν δεχτεί και στα τρία πανεπιστήμια που έκανε αίτηση, περιμένει απάντηση και από το τέταρτο και θα αποφασίσει. Αλλά προβληματίζεται πολύ ποιο να επιλέξει», μου λέει στο τηλέφωνο η φίλη μου όταν την ρωτάω τι κάνει η ανηψιά της.
Πόσες φορές έχουμε βρεθεί στη θέση της ανηψιάς της φίλης μου! Όχι απαραίτητα προς το αντικείμενο αλλά για οποιαδήποτε απόφαση που μοιάζει σημαντική. Από κάτι απλό, όπως τι να παραγγείλουμε σ’ ένα εστιατόριο -ψάρι ή κρέας -μέχρι μία δύσκολη απόφαση όπως μία μετακόμιση σε μία άλλη πόλη/χώρα που θα αλλάξει τη ζωή σας.
Λένε ότι παίρνουμε περίπου 35.000 αποφάσεις την ημέρα. Από τις πιο ασυνείδητες όπως ποιον δρόμο θα πάρουμε για να φτάσουμε στον προορισμό μας, τις στιγμιαίες αποφάσεις που ενδέχεται να μετανιώσουμε αργότερα, όπως το να φάμε ένα δεύτερο κομμάτι κέικ μέχρι εκείνες που μας προκαλούν στρες επειδή ζυγίζουμε κάθε πιθανή συνέπεια.
Συχνά ακούμε για την έννοια της ενσυνειδητότητας ή mindfulness αλλά τι ακριβώς είναι; Πρόκειται για μία πρακτική που μας επιτρέπει να εστιάζουμε την προσοχή μας στην παρούσα στιγμή και να αποδεχόμαστε όσα συμβαίνουν γύρω μας χωρίς κριτική διάθεση. Είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για τη μείωση τους άγχους.
Η Έλλεν Λάνγκερ, PhD, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (είναι η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια ψυχολογίας που κέρδισε θητεία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ) και συγγραφέας, θεωρείται η «μητέρα της ενσυνειδητότητας» στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Το τελευταίο της βιβλίο, The Mindful Body, παρουσιάζει έρευνες που δείχνουν πώς η ενσυνειδητότητα επηρεάζει όλα, από το πώς θεραπευόμαστε μέχρι το πώς γερνάμε, και το πιο ενδιαφέρον, μέχρι την λήψη αποφάσεων και το αντίκτυπο στη σωματική μας υγεία. «Το να νιώθουμε ότι πρέπει να πάρουμε μια απόφαση είναι από μόνο του αγχωτικό και το άγχος βλάπτει την υγεία μας», λέει. «Όταν πιστεύουμε ότι υπάρχει μία και μοναδική σωστή απόφαση και φοβόμαστε μην την πάρουμε λάθος, στην πραγματικότητα βλάπτουμε τον εαυτό μας».
Σύμφωνα με την ίδια, το να παίρνουμε αποφάσεις με τις οποίες είμαστε ικανοποιημένοι δεν είναι θέμα να σκεφτόμαστε περισσότερο αλλά το αντίθετο: να σκεφτόμαστε λιγότερο. Οι περισσότεροι από εμάς υπεραναλύουμε κάτι που δεν οδηγεί απαραίτητα σε καλύτερα αποτελέσματα. Υπάρχουν τέσσερις κοινές αντιλήψεις που στην πραγματικότητα δυσκολεύουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων
- Οι λίστες υπέρ και κατά δεν μπορούν να προβλέψουν το μέλλον
Πολλοί από εμάς καταφεύγουμε στη γνωστή μέθοδο της λίστας υπέρ και κατά για να πάρουμε μια απόφαση. Ωστόσο, αυτή η λίστα των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων δεν είναι πάντα χρήσιμη. «Δεν μπορείτε ποτέ να γνωρίζετε πραγματικά το πραγματικό κόστος και τα οφέλη μιας απόφασης, επειδή υπάρχουν αμέτρητοι παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα», εξηγεί. Επιπλέον, αυτή η μακροχρόνια ανάλυση δεν εγγυάται απαραίτητα καλύτερο αποτέλεσμα καθώς οι συνθήκες αλλάζουν. Η «σωστή» απόφαση σήμερα μπορεί να αποδειχθεί λάθος αύριο. Επιπλέον, το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουμε μια απόφαση σήμερα μπορεί να είναι διαφορετικό αύριο. «Πείτε ότι αγοράζετε ένα σπίτι όταν δεν έχετε παιδιά. Είναι μικρό και άνετο και είσαστε πολύ χαρούμενοι. Και μετά αλλάζετε γνώμη, τώρα θέλετε παιδιά και το σπίτι είναι πολύ μικρό. Συνήθως προσπαθούμε να λύσουμε τα σημερινά προβλήματα με τη χθεσινή λύση». Μήπως σας ακούγεται γνώριμο;
- Δεν υπάρχει «σωστή» απόφαση
Είναι πολύ καλό να παραλείπετε την υπερανάλυση και να κάνετε πιο εύκολες επιλογές, αλλά πώς μπορείτε να είστε σίγουροι ότι επιλέξατε σωστά; Σύμφωνα με την ίδια δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. «Η έννοια της «σωστής» απόφασης είναι μια ψευδαίσθηση», λέει. «Αντί να χάνετε χρόνο σας προσπαθώντας να πάρετε τη σωστή απόφαση, επενδύστε την ενέργεια σας να κάνετε την απόφαση σωστή». Με άλλα λόγια, μόλις κάνετε μια επιλογή, θα πρέπει να εστιάσετε στο να την κάνετε να λειτουργήσει. Αν έχετε αγοράσει ένα νέο σπίτι και δεν είσαστε πολύ σίγουροι αν ήταν καλή επιλογή, το καλύτερο που μπορείτε είναι να το μετατρέψετε σε ένα όμορφο και ζεστό χώρο όπου θα νιώθετε όμορφα.
- Οι πάρα πολλές πληροφορίες οδηγούν σε παράλυση
«Πιστεύουμε ότι αν συλλέξουμε περισσότερες πληροφορίες, θα πάρουμε καλύτερη απόφαση. Στην πραγματικότητα, όμως, η υπερβολική πληροφόρηση μπορεί να μας οδηγήσει σε ανάλυση μέχρι τελικής πτώσης», εξηγεί. Θυμάμαι την εποχή που ήθελα να αγοράσω νέο κομπιούτερ, πήγαινα στα καταστήματα τα κοίταγα, ρώταγα πληροφορίες, σύγκρινα, μοντέλα, μπερδευόμουν, είχα «κολλήσει» και είχα πάθει αυτό που αποκαλεί ο Αμερικανός ψυχολόγος Μπάρρυ Σβάρτζ του οποίου το έργο επικεντρώνεται στη διασταύρωση ψυχολογίας και οικονομίας, «παράλυση ανάλυσης». Παρόμοια συμβαίνει με τι ταινία να επιλέξουμε να δούμε στην τηλεόραση.
- Οι τύψεις, για την απόφαση που πήρατε, δεν αξίζουν τον χρόνο σας
Στο NLP λέμε ότι οι τύψεις και οι ενοχές είναι μία ακατάπαυστη εσωτερική κριτική που εμποδίζει την εμβάθυνση. Πόσες φορές δεν έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να μετανιώνει ή να αισθανόμαστε τύψεις για την απόφαση που πήραμε! Οι τύψεις δεν έχουν κανένα πρακτικό όφελος καθώς δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίζουμε πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγματα αν είχαμε επιλέξει διαφορετικά
Εάν υπάρχει ένα πράγμα που η Έλλεν Λάνγκερ πιστεύει ότι είναι περισσότερο χάσιμο χρόνου είναι να ξοδεύετε χρόνο μετανιώνοντας την απόφασή σας. «Όταν μετανιώνουμε για μια απόφαση, θεωρούμε λανθασμένα ότι η άλλη επιλογή θα ήταν καλύτερη. Αλλά δεν υπάρχει τρόπος να το γνωρίζουμε τι θα είχε συμβεί αν είχαμε επιλέξει αλλιώς».
Ας επιστρέψουμε στην ανηψιά της φίλης μου και στην επιλογή του πανεπιστημίου. Ας υποθέσουμε ότι έχει την επιλογή να σπουδάσει στο Λονδίνο ή στο Εδιμβούργο. Επιλέγει το Λονδίνο και κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, καταλήγει να εύχεται να είχε πάει στο Εδιμβούργο. Αλλά ακόμα κι αν άλλαζε πανεπιστήμιο, δεν θα ήξερε αν αυτή ήταν η καλύτερη επιλογή τη στιγμή της αρχικής απόφασης. Οι εμπειρίες μας αλλάζουν συνεχώς και μαζί τους αλλάζει και η αντίληψή μας για τις επιλογές μας. Μόλις ληφθεί μια απόφαση, δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε με βεβαιότητα τι θα είχε συμβεί αν είχαμε επιλέξει κάτι διαφορετικό. Ας λοιπόν, αντί να ψάχνουμε την τέλεια απάντηση να εστιάσουμε στο να κάνουμε τις αποφάσεις μας σωστές. Ίσως αυτό είναι το πραγματικό κλειδί για μια πιο ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή.