08 Αυγ Η εμπειρία του Φινλαδικού ζεν

Όταν σκεφτόμαστε την λέξη ζεν, το μυαλό μας πάει στην Ανατολή, σε χώρες όπως η Ιαπωνία και η Ινδία. Σίγουρα δεν μας περνάει στο νου ούτε καν σαν φαντασίωση η Φινλανδία. Κι όμως! Περνώντας πέντε ημέρες σ’ ένα summer cottage, όπως αποκαλούν οι Φινλανδοί τα ξύλινα εξοχικά τους σπίτια, απομονωμένο και χωμένο στο δάσος, μπροστά σε μία λίμνη, έζησα αυτή την αξέχαστη εμπειρία ευεξίας που ονομάζεται Nordic zen.

«Τι σου λείπει περισσότερο τώρα που δεν μένεις στην Φινλαδία;», ρωτάω τη Φιλανδέζα φίλη μου Λέα που τα τελευταία έξι χρόνια μετακόμισε από το Χελσίνκι (η Φινλανδοί προφέρουν το αρχικό γράμμα) και ζει στο Ταλίν. Συναντηθήκαμε ωστόσο στο Ελσίνκι, δυόμισι ώρες με το πλοίο η διαδρομή από την Εσθονική πρωτεύουσα. Για να δω την πόλη, να επισκεφτώ το «Ainola», το σπίτι του Ζαν και της Αϊνό Σιμπέλιους  και να ζήσω από κοντά, έστω και για λίγες ημέρες, το φιλανδικό καλοκαίρι όπως το ζει ένας ντόπιος, πριν περάσουμε απέναντι συνεχίζοντας το ταξίδι μας στην Εσθονία. Είμαστε καθισμένες μέσα στην ξύλινη σάουνα, ο ιδρώτας τρέχει, η θερμοκρασία δείχνει 100 βαθμούς Κελσίου και όταν ρίχνω νερό με την κουτάλα από τον κουβά στις πέτρες που βρίσκονται πάνω στη ξυλόσομπα, όπως μου είπε να κάνω, ένα διαπεραστικό καυτό κύμα ατμού διαπερνάει όλο το σώμα μου. «Η διαδικασία της ετοιμασίας της σάουνας και η μυρωδιά του φρέσκου ξύλου που καίγεται», μου απαντάει με τη σιγανή φωνή της.

Η Φινλανδία είναι γνωστή ως η χώρα των Χιλίων Λιμνών, οδηγώντας μέχρι το Κουχμόινεν ένα χωριό στην κεντρική Φινλανδία και διασχίζοντας καταπράσινα δάση, έχεις την εντύπωση ότι είναι ο αυτοκινητόδρομος που διασχίζει τις λίμνες και όχι το αντίθετο, οτι οι λίμνες είναι κοντά στο δρόμο. Μετά από δύο ώρες οδήγηση αφήνουμε τον κεντρικό δρόμο για να πάρουμε έναν πιο μικρό για να αφήσουμε και αυτόν για να μπούμε σ’ ένα χωμάτινο που θα μας οδηγήσει στην εξοχική της κατοικία. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Φινλανδίας, υπάρχουν σχεδόν μισό εκατομμύριο επίσημες εξοχικές κατοικίες στη χώρα, από τον Δεκέμβριο του 2017. Αν και υπάρχουν μεγάλες και πολυτελείς, οι παραδοσιακές είναι μικρές με ένα μέσο μέγεθος 50τμ. περίπου.

Οδηγεί αργά σαν να μην θέλει να ταράξει την ησυχία που απλώνεται στη φύση. Η ώρα είναι οκτώμιση το βράδυ, όμως είναι ακόμα ημέρα όταν φτάνουμε. Δεν ανοίγουμε καγκελόπορτα και δεν περνάμε φράκτη. Τα σπίτια εδώ δεν έχουν ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Απλώς μπαίνουμε σε ένα χώρο οπού η είσοδος «χαρτογραφείται» με μία κολώνα που γράφει τον αριθμό. Η πρώτη λέξη που μου έρχεται στο μυαλό όταν παρκάρουμε το αυτοκίνητο βάζοντας το να φορτιστεί (ακόμα και στη μέση του πουθενά υπάρχει η κατάλληλη εγκατάσταση) και βλέπω τη φύση, είναι μαγεία. Λες και όλα έχουν βγει από ένα πίνακα ζωγραφικής ζωγραφισμένο με παλ χρώματα. Ένα μικρό ξύλινο σπίτι μπροστά σε μία υπέροχη λίμνη με μία προβλήτα που σε οδηγεί στο νερό. Η πρώτη μου εντύπωση ωστόσο, είναι ότι έχω έρθει σε μία κατασκήνωση καθώς μου δείχνει τους χώρους. Γιατί όλοι οι χώροι του σπιτιού δεν είναι σε ένα ενιαίο χώρο. Αν και το κύριο σπίτι αποτελείται από το καθιστικό με την τραπεζαρία, την ανοιχτή κουζίνα και τα δύο υπνοδωμάτια με τα απολύτως απαραίτητα έπιπλα, σε άλλο σπιτάκι ή καλύτερα καμπίνα είναι η οικολογική ή αλλιώς ξηρή τουαλέτα, σε άλλο οι δύο ξεχωριστοί ξενώνες που χωρούν ένα ακόμα έπιπλο εκτός από το κρεβάτι, σε άλλο η αποθήκη, σε άλλο η σάουνα και σε άλλο το μπάρμπεκιου.

«Εδώ ερχόμαστε να ζήσουμε δίπλα στη φύση, να χαλαρώσουμε, να (ξανά) βρούμε την εσωτερική μας ισορροπία, να περάσουμε απλά και όμορφα μαγειρεύοντας και φτιάχνοντας πίτες από μούρα που θα μαζέψουμε, να απολαύσουμε τις βόλτες στο δάσος, την ησυχία και τη γαλήνη, κάνοντας σάουνα και βουτιά στην λίμνη. Αλλά και για να πάρουμε ενέργεια», μου λέει με ένα χαμόγελο η φίλη μου. Μέσα στις επόμενες πέντε ημέρες έζησα και αισθάνθηκα ακριβώς αυτό που μου έλεγε.

Μια παλιά φινλανδική ρήση λέει ότι η σάουνα, ο φινλανδικός ναός της ζέστης, του ατμού και της χαλάρωσης, είναι το φαρμακείο του φτωχού, η φυσική θεραπεία για όλα όσα ταλαιπωρούν τον άνδρα, τη γυναίκα ή το παιδί. Κάθε λοιπόν φινλανδική καλοκαιρινή εξοχική κατοικία διαθέτει σάουνα. Γιατί εδώ, η σάουνα δεν θεωρείται πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Και κάθε μέρα, το απόγευμα, η Λέα προετοιμάζει τη σάουνα ζεσταίνοντας την, βάζοντας κούτσουρα στη σόμπα.

Η σάουνα δεν είναι μόνο αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας μας αλλά του φιλανδικού ευ ζην, επειδή είναι πολλά περισσότερα από ένα απλό πλύσιμο. Παραδοσιακά, γιατί πρόκειται για παράδοση πολλών αιώνων, θεωρείται ιερός χώρος οπού οι άνθρωποι έμπαιναν για να καθαρίσουν το σώμα και να εξαγνίσουν το πνεύμα τους, πολλές γυναίκες έπλεναν και γεννούσαν μέσα σε μία σάουνα, σήμερα, οικογενειακές, φιλικές και επαγγελματικές συναντήσεις γίνονται, ώστε η φινλανδική σάουνα ως κουλτούρα να έχει προστεθεί στη λίστα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουνέσκο από το 2020.

Μέσα στη σάουνα, ο παραδοσιακός τρόπος, όταν είναι ξεχωριστές, είναι να είσαι γυμνός, όταν όμως είναι μικτές, δημόσιες και σε αθλητικά κέντρα είναι απαραίτητο να είσαι τυλιγμένος με μία πετσέτα. Έχω μισοξαπλώσει στο ξύλινο πάγκο και παρόλο που δεν είμαι συνηθισμένη καταφέρνω να παραμείνω κάμποση ώρα προς έκπληξη της φίλης μου. Όμως το πιο ωραίο κομμάτι είναι όταν βγαίνω έξω και πηγαίνω να κάνω βουτιά στο κρύο νερό της λίμνης. Ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα αναζωογόνησης και ευφορίας με κατακλύζει ώστε μετά από λίγη ώρα στο νερό είμαι έτοιμη να ξανά μπω στη ζεστή σάουνα και να το ξανά κάνω άλλη μία φορά αυτή τη διαδικασία. Και σε συνδυασμό με την πρακτική της γιόγκα που κάνουμε το πρωί, αυτές τις πέντε ημέρες  ένιωσα ακόμα μεγαλύτερη τη ζωτική δύναμη, τη σύνδεση που έχουμε με τη φύση, την ελευθερία των απλών πραγμάτων με μία βαθιά χαρά.