04 Δεκ Σιδηροπενική αναιμία, προτιμάει τις γυναίκες

Μήπως τελευταία αισθάνεστε έλλειψη ενέργειας και κουράζεστε εύκολα; Ή δύσπνοια και πονοκέφαλο ειδικά κατά την άσκηση, ζάλη, γρήγορο ή άρρυθμο σφυγμό; Να νιώθετε τα πόδια ή τα χέρια σας κρύα, να μην έχετε όρεξη, να παρατηρείτε ότι τα νύχια σας σπάνε εύκολα, το δέρμα σας να είναι πιο ωχρό, ότι χάνετε περισσότερες τρίχες, ξηρότητα στο στόμα και πληγές στη γλώσσα ή στα χείλη (γωνιακή χειλίτιδα); Αν και μερικά από αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι παροδικά λόγω εποχής, στρες ή κούρασης, είναι και συμπτώματα αναιμίας που ειδοποιεί ότι το σώμα δεν έχει αρκετό οξυγόνο.
H αναιμία προκύπτει όταν μειωθεί η αιμοσφαιρίνη – που περιέχουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια- στο αίμα (ή όταν η αιμοσφαιρίνη έχει υποστεί κάποια ποιοτική αλλοίωση) με τιμές χαμηλότερες από 13.5g/dl στους άνδρες ή χαμηλότερες από 12g/dl σε γυναίκες. Η αιμοσφαιρίνη είναι μία πλούσια σε σίδηρο πρωτεΐνη και ο ρόλος της είναι να δεσμεύει το οξυγόνο στο αίμα και στη συνέχεις να το μεταφέρει στους ιστούς και στους πνεύμονες. Ο συχνότερος τύπος αναιμίας είναι η σιδηροπενική. Αυτή εμφανίζεται όταν υπάρχει έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό. Η έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό εμποδίζει το σχηματισμό επαρκούς αιμοσφαιρίνης στο μυελό των οστών και αυτό έχει ως συνέπεια τα ερυθρά αιμοσφαίρια που παράγονται να είναι μικρά και να μην έχουν μεγάλη χωρητικότητα μεταφοράς οξυγόνου. Η οποία προκαλείται συχνότερα λόγω απώλειας αίματος και σπανιότερα λόγω φτωχής απορρόφησης του σιδήρου. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που δείχνει ότι προτιμάει τις γυναίκες. Ιδίως, γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη και γυναίκες κατά την εμμηνόρροια οπού μπορούν να χαθούν 15-30 mg σιδήρου. Περίπου οι μισές έγκυες γυναίκες αντιμετωπίζουν σιδηροπενική αναιμία κατά την εγκυμοσύνη και τουλάχιστον 1 στα 5 κορίτσια ή γυναίκες βιώνουν την αναιμία κάποια στιγμή στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας τους. Μία άλλη ομάδα που μπορεί να έχει αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας είναι οι άνθρωποι που δίνουν τακτικά αίμα, δεδομένου ότι με την αιμοδοσία μπορεί να καταστρέφουν αποθήκες σιδήρου. Η χαμηλή αιμοσφαιρίνη που σχετίζεται με τη δωρεά αίματος μπορεί να είναι ένα προσωρινό πρόβλημα που μπορεί να αποκατασταθεί με την κατανάλωση περισσότερων τροφών πλούσιες σε σίδηρο.
Ο σίδηρος της τροφής απορροφάται από τα κύτταρα που επενδύουν τη γαστρεντερική οδό. Στο σώμα απορροφάται μόνο μικρό κλάσμα από το σίδηρο που καταναλώνουμε. Ο σίδηρος στη συνέχεια απελευθερώνεται στο αίμα και συνδέεται σε μια πρωτεΐνη, την τρανσφερρίνη, που τον μεταφέρει στο συκώτι. Στο συκώτι ο σίδηρος αποθηκεύεται ως φερριτίνη και απελευθερώνεται, όταν υπάρχει ανάγκη παραγωγής νέων ερυθρών από το μυελό των οστών.

Ποιες τροφές βοηθούν στην αύξηση της αιμοσφαιρίνης
Στον οργανισμό μας υπάρχουν 4-5 γραμμάρια σιδήρου, εκ των οποίων το 1 γραμμάριο λειτουργεί ως απόθεμα με τη μορφή φερριτίνης. Κάθε μέρα, ο οργανισμός χάνει 1-3 mg σιδήρου, αυτή την ποσότητα πρέπει να την αναπληρώσουμε μέσω της διατροφής μας. Ωστόσο, επειδή το σώμα απορροφά περίπου το 10%, η ποσότητα σιδήρου στη διατροφή πρέπει να είναι υψηλή. Ενδεικτικά:
Γυναίκες από 11 – 50 χρόνων: 18 mg την ημέρα. Να σημειωθεί ότι οι γυναίκες, τις μέρες της έμμηνου ρύσεως (περίοδο), έχουν απώλειες 30-60 ml αίματος που αντιστοιχούν σε 15-30 mg σιδήρου.
Γυναίκες πάνω από 50 χρόνων: 10 mg την ημέρα.
Γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη: 30-60 mg την ημέρα.
Άνδρες από 10 – 18 χρόνων: 18 mg την ημέρα.
Άνδρες πάνω από 19 χρόνων: 10 mg την ημέρα.
Για νεογέννητα έως 6 μηνών : 10 mg την ημέρα.
Παιδιά από 6 μηνών – 4 χρονών : 15 mg την ημέρα.
Στη διατροφή υπάρχουν δύο είδη σιδήρου: ο αιμικός και ο μη αιμικός σίδηρος. Ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται στις ζωικές τροφές ενώ ο μη αιμικός σίδηρος βρίσκεται στις φυτικές τροφές.
Διατροφικές πηγές σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας, το συκώτι, ο κρόκος του αυγού, τα φασόλια, οι φακές, τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι και το λάχανο, τα αποξηραμένα δαμάσκηνα, οι σαρδέλες, τα στρείδια, οι αγκινάρες, τα μανιτάρια, τα δημητριακά, οι ηλιόσποροι και οι σταφίδες. Επίσης τροφές που περιέχουν φυλλικό οξύ, γνωστό ως βιταμίνη Β9 που βοηθά το σώμα να δημιουργήσει υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια, όπως το εμπλουτισμένο ψωμί και δημητριακά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα ξερά φασόλια, ο αρακάς και τα καρύδια.
Οι άνθρωποι που δεν τρώνε κρέας μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας. Η βιταμίνη C έχει μεγάλη σημασία καθώς ένας φυσικός χυμός πορτοκάλι μπορεί να διπλασιάσει ή ακόμα και να τριπλασιάσει την απορρόφηση του σιδήρου. Έτσι, οι τροφές με σίδηρο πρέπει να καταναλώνονται μαζί με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (ακτινίδιο, φράουλες, πιπεριές, μπρόκολο, σγουρό μαρούλι, κλπ).

Διάγνωση και αιματολογικές εξετάσεις
Η διάγνωση της αναιμίας βασίζεται στα συμπτώματα του ασθενούς και στις αιματολογικές εξετάσεις. Οι εξετάσεις αίματος αφορούν πρώτα απ’ όλα την αιμοσφαιρίνη και τον αιματοκρίτη. Ο αιματοκρίτης αναφέρεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και είναι επίσης μια σημαντική εξέταση. Μετράει την αναλογία του όγκου των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο συνολικό όγκο του αίματος. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο αιματοκρίτης δείχνει «πόσο πυκνό είναι το αίμα». Οι φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτη είναι για τους άντρες, 42-52% και για τις μη εγκυμονούσες γυναίκες 36-48%. Αιματοκρίτης κάτω από 30% υποδηλώνει μέτρια έως σοβαρή αναιμία.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε οπωσδήποτε έλλειψη σιδήρου. Μπορεί η αναιμία σας να οφείλεται σε άλλη αιτία. Μπορεί για παράδειγμα η αιτία της αναιμίας σας να είναι η ανεπαρκής πρόσληψη ή απορρόφηση βιταμίνης Β12 ή φολλικού οξέος. Για να διαπιστωθεί ότι έχετε έλλειψη σιδήρου (δηλαδή σιδηροπενική αναιμία) ο γιατρός θα σας συστήσει εξετάσεις, που αφορούν το σίδηρο. Η συγκέντρωση του σιδήρου στο αίμα είναι χρήσιμη αλλά δεν βοηθά στην έρευνα του μεταβολισμού του σιδήρου. Για αυτό το λόγο και για την καλύτερη εκτίμηση πρέπει να προσδιοριστούν οι τιμές της φερριτίνης (τιμές κάτω από 15 ng/ml για τους ενήλικες και κάτω από τα 12 ng/ml για τα παιδιά, θεωρούνται ένδειξη αναιμίας), της τρανσφερίνης (οι φυσιολογικές τιμές της είναι 200-400 mg/dL) και της ολικής σιδηροδεσμευτικής ικανότητας (TIBC 260-440% είναι οι φυσιολογικές τιμές).
Η έλλειψη σιδήρου δεν μπορεί να διορθωθεί από την μια μέρα στην άλλη. Αν ο γιατρός σας το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε συμπληρώματα σιδήρου ώστε να αναπληρωθούν τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό. Όπως όλα τα πράγματα, χρειάζεται και εδώ προσοχή. Ο σίδηρος αυξάνει το οξειδωτικό στρες και σε υπερβολική δόση βλάπτει τους ιστούς του σώματος και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Για αυτό και χρειάζεται πάντα η συμβουλή του γιατρού.
(πηγή: iatronet, healthy living)