16 Αυγ Στις διακοπές κάνουμε σιέστα

«Ώρα για σιέστα» έλεγαν παλιά οι μεγάλοι και σταματούσαν το μεσημέρι τη δουλειά για να γυρίσουν σπίτι, να φάνε και να ξεκουραστούν μ’ ένα σύντομο υπνάκο. Σήμερα, η καθημερινότητα έχει αλλάξει, δύσκολα μπορούμε να διακόψουμε τη δουλειά ή να επιστρέψουμε σπίτι, ειδικά αν χάνουμε χρόνο στην κίνηση. Μπορούμε όμως, τώρα στις διακοπές που είμαστε πιο χαλαροί και διαθέτουμε χρόνο να την υιοθετήουμε. Όσοι την έχετε δοκιμάσει είμαι σίγουρη ότι θα έχετε δει τα οφέλη της!

Μετά από έξι ώρες συνεχόμενης εργασίας, το σώμα μας ζητά ένα διάλειμμα. Η λέξη σιέστα προέρχεται από τη λατινική λέξη sexta δηλαδή την έκτη ώρα της ημέρας όταν οι Ρωμαίοι σταματούσαν το μεσημέρι για ξεκούραση. Η σιέστα ήταν δημοφιλής στις χώρες με υψηλή θερμοκρασία όπως η Λατινική Αμερική. Αν θυμάστε, κάποτε και στην Ελλάδα πριν μερικές δεκαετίες, τα καταστήματα έκλειναν το μεσημέρι (ίσως σε μερικά μέρη να κλείνουν ακόμα) όχι μόνο για να ξεκουραστούν οι εργαζόμενοι αλλά και για να αποφύγουν να είναι έξω την έντονη ηλιοφάνεια. Και για κάποιες επαγγελματικές ομάδες όπως οι αγρότες, η παύση αυτή ήταν αναγκαία.

Τι λέει η επιστήμη

Η επιστήμη πίσω από τη σιέστα λέει ότι ένας σύντομος ύπνος 20 με 30 λεπτών λειτουργεί σαν «επανεκκίνηση» για τον εγκέφαλο, ενισχύοντας την εγρήγορση και την ικανότητα της μνήμης. Αλλά ξεπεράσουμε τη μισή ώρα, θα μπούμε σε βαθύ ύπνο κάτι που θα μας κάνει να ξυπνήσουμε ζαλισμένοι και να νιώσουμε ακόμα πιο κουρασμένοι. Φαινόμενο γνωστό ως «αδράνεια ύπνου». Και κάτι άλλο ακόμα: η σιέστα συμβαδίζει με το φυσικό μας βιολογικό ρολόι. Το σώμα είναι φτιαγμένο για να κοιμάται τις ώρες που ρίχνει τη θερμοκρασία και την ενέργεια του, και αυτό συμβαίνει στο μεγαλύτερο βαθμό το βράδυ. Την ίδια μικρή πτώση για ένα μικρό χρονικό διάστημα συμβαίνει και κατά τις μεσημεριανές ώρες, κάτι που ευνοεί την ανάπαυση.

Οφέλη της σιέστα για την υγεία μας.

Καρδιαγγειακή υγεία

Η σιέστα δεν είναι απλώς μια απόλαυση των διακοπών μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα μικρό «ασφαλιστήριο» για την καρδιά μας. Έρευνες έχουν δείξει ότι μια τακτική σιέστα διάρκειας περίπου 30 λεπτών, τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα, συνδέεται με μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών επεισοδίων έως και 30% σε υγιή άτομα. Ο μηχανισμός πίσω από αυτό φαίνεται να σχετίζεται με τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τη μείωση των επιπέδων στρες και την καλύτερη ρύθμιση των ορμονών που επηρεάζουν την καρδιακή λειτουργία.

Η ξεκούραση αυτή λειτουργεί σαν μια «βαλβίδα αποσυμπίεσης» μέσα στην ημέρα, δίνοντας στο σώμα την ευκαιρία να ανασυνταχθεί και να μειώσει την ένταση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, το οποίο, όταν είναι συνεχώς σε υπερδιέγερση, αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης και καρδιοπαθειών.

Από την άλλη, η υπερβολή μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Σιέστα διάρκειας άνω της μίας ώρας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης, διαβήτη τύπου 2 και μεταβολικού συνδρόμου, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους. Αυτό πιθανώς συμβαίνει γιατί οι πολύωροι μεσημεριανοί ύπνοι μπορεί να είναι ένδειξη κακής ποιότητας βραδινού ύπνου ή υποκείμενων προβλημάτων υγείας, όπως υπνική άπνοια ή χρόνια κόπωση, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν αρνητικά το καρδιαγγειακό σύστημα.

Γνωστική απόδοση

Ένας υπνάκος 15–20 λεπτών μπορεί να είναι ένα πραγματικό «καύσιμο» για τον εγκέφαλο. Σε αυτό το διάστημα, ο ύπνος φτάνει κυρίως στα στάδια N1 και N2 (ελαφρύς μη-REM ύπνος), όπου ενεργοποιούνται μηχανισμοί που βελτιώνουν την προσοχή, την ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών, τη μνήμη και τη δημιουργικότητα.

Η σιέστα βοηθά επίσης στη μείωση του στρες, μειώνοντας την παραγωγή κορτιζόλης και εξισορροπώντας τη δραστηριότητα του νευροενδοκρινικού συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι πιο καθαρή σκέψη, καλύτερη διάθεση και μεγαλύτερη αντοχή στο υπόλοιπο της ημέρας.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο πιθανός «αναλγητικός» ρόλος του ύπνου: μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία στον πόνο, ενώ η ξεκούραση μπορεί να μειώσει την έντασή του, πιθανόν μέσω ρύθμισης των φλεγμονωδών μεσολαβητών στον οργανισμό. Επιπλέον, η επαρκής ξεκούραση υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθώντας το σώμα να αμυνθεί καλύτερα απέναντι σε ιώσεις και λοιμώξεις.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ένας σύντομος ύπνος το μεσημέρι μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα «νοητικό ρεφρέσκο» μια γρήγορη φόρτιση που μας κάνει πιο δημιουργικούς, πιο υπομονετικούς και πιο συγκεντρωμένους στις δραστηριότητές μας.

Για μια σωστή σιέστα

• Κοιμηθείτε χωρίς άγχος, όταν το σώμα το ζητά.
• Επιλέξτε ήσυχο και δροσερό περιβάλλον.
• Μην την κάνετε πολύ αργά, ιδανικά πριν τις 5 το απόγευμα.
• Διατηρήστε τη διάρκεια στα 20–30 λεπτά.

Αυτές τις ημέρες που είμαι στο νησί εκμεταλλεύομαι το χρόνο για μία σιέστα.  Έχοντας τη συνήθεια κι εδώ να ξυπνάω νωρίς απολαμβάνω το κολύμπι στη θάλασσα τότε που η παραλία δεν έχει ακόμα κόσμο. Και όταν το μεσημέρι που γυρίζω σπίτι που τρώω κάτι ελαφρύ και ξαπλώνω να διαβάσω το βιβλίο νιώσω γλυκά να κλείνουν τα μάτια μου, αφήνομαι να με πάρει ο ύπνος για λίγα λεπτά. Είναι μια μικρή τελετουργία φροντίδας, ειδικά στις διακοπές, που έχουμε την πολυτέλεια να την κάνουμε.